Duyên và Nga là hai chị em sinh đôi. Khi các em vừa tròn hai tuổi, mẹ các em bỏ nhà ra đi, để lại hai đứa trẻ đang tập nói cùng một lá thư ngắn:
“Tôi không thể sống mãi trong cái nghèo này, cũng không chịu nổi cảnh chồng đi biệt mù. Tôi cần một cuộc đời mới.”
Ba các em là công nhân khai thác công trình thuỷ điện, xa nhà quanh năm, có khi cả mấy Tết mới về. Khi biết tin vợ bỏ đi lấy chồng khác, ông ch/ế//t lặng trong đêm. Nhưng ông không có lựa chọn nào ngoài việc nhờ bố mẹ vợ ông bà ngoại của Duyên và Nga chăm sóc hai đứa nhỏ.
Thế là suốt 20 năm, hai đứa trẻ lớn lên trong mái nhà tranh đơn sơ nơi vùng quê, với tiếng ru của bà ngoại, những bữa cơm đạm bạc, và ánh đèn dầu học bài trong mùa bão lũ.
Duyên và Nga học giỏi, chưa từng khiến ngoại phải buồn lòng. Cả hai đỗ vào Trường Đại học Ngoại ngữ danh giá. Ra trường, cả hai đều thủ khoa đầu ra, được nhận vào các tổ chức quốc tế làm phiênNgày tốt nghiệp, ông bà ngoại chống gậy lên thành phố dự lễ. Họ mặc đồ cũ, nhưng ánh mắt thì sáng rực niềm tự hào. Báo chí đưa tin về hai nữ sinh sinh đôi nghèo hiếu học, tự lo toàn bộ học phí bằng học bổng và việc làm thêm.
Cả hai chị em đều thầm hứa: “Chúng con sẽ đón ông bà về ở cùng. Không để ông bà phải lo gì nữa.”
Nhưng đúng lúc mọi thứ đang ấm lên, thì mẹ ruột của Duyên và Nga bất ngờ xuất hiện.
Bà ta mặc váy hàng hiệu, bước xuống từ chiếc xe hơi bóng loáng. Trên gương mặt đã có dấu thời gian, nhưng vẫn giữ vẻ sắc sảo của người từng sẵn sàng từ bỏ con mình vì cuộc sống “tốt hơn”.Bà đến, rơi vài giọt nước mắt, ôm hai con gái và nói như thể chẳng có gì từng xảy ra: “Mẹ biết mẹ sai rồi. Nhưng mẹ vẫn là mẹ của các con. Nay mẹ về đây… mong hai con chăm sóc mẹ lúc tuổi già. Mỗi tháng gửi cho mẹ 10 triệu là được…”…bà Ngoại thấy vậy lập tức nói 3 câu khiến…
…Bà ngoại nghe đến đó thì đặt mạnh cây gậy xuống nền gạch, giọng bà run nhưng rành rọt, từng chữ như đóng đinh vào không khí đang đặc quánh:
“Một là, con gái tôi đã chọn bỏ đi thì từ ngày đó, nó không còn là mẹ của hai đứa nữa.”
“Hai là, hai đứa trẻ này lớn lên bằng mồ hôi, nước mắt của ông bà già chúng tôi, không nợ con một đồng nào.”
“Ba là, nếu còn chút liêm sỉ, thì quay về nơi con đã chọn mà sống, đừng quay lại nhận con khi chúng đã thành người.”
cả căn phòng lặng như tờ.
Người đàn bà kia đứng sững. Bà ta không ngờ một bà lão quê mùa, cả đời lam lũ, lại có thể nói ra những lời đanh thép đến vậy. Nước mắt trên gương mặt bà ta khựng lại, như vừa bị ai đó giật phăng chiếc mặt nạ cảm xúc.
Duyên siết chặt tay Nga. Hai chị em nhìn nhau, trong ánh mắt không còn sự bối rối, chỉ còn một sự bình thản đã được chuẩn bị từ lâu.
Duyên bước lên một bước, cúi người thật thấp trước bà ngoại rồi quay sang người đàn bà trước mặt:
“Chúng con cảm ơn vì đã sinh ra chúng con. Nhưng ơn sinh khác với ơn dưỡng.
Hai mươi năm qua, khi ngoại bệnh, khi nhà dột, khi chúng con phải đi làm thêm tới kiệt sức để giữ học bổng… không có mẹ ở đó.”
Nga tiếp lời, giọng nhẹ nhưng lạnh:
“Tiền chúng con kiếm được là để báo hiếu người đã nuôi chúng con thành người.
Còn mẹ… xin lỗi, chúng con không có nghĩa vụ chu cấp cho một người đã tự tay bỏ rơi con mình.”
Người đàn bà lảo đảo lùi lại một bước. Có lẽ đây là lần đầu tiên trong đời bà ta hiểu ra:
Có những cánh cửa, khi đã tự tay đóng lại, thì dù có quay đầu cũng không bao giờ mở được nữa.
Bà ta quay người, bước nhanh ra ngoài. Chiếc xe hơi sang trọng nổ máy rời đi, để lại phía sau một con ngõ nhỏ, nơi có hai đứa con mà bà ta đã vĩnh viễn mất quyền gọi là “của mình”.
Bà ngoại thở dài, đưa tay run run xoa đầu hai cháu:
“Các con không cần phải áy náy. Người lớn phải chịu trách nhiệm cho lựa chọn của mình.
Ngoại chỉ mong… sau này dù các con đi xa đến đâu, cũng đừng quên nơi mình đã lớn lên.”
Hai chị em cùng quỳ xuống, ôm chặt lấy bà.
Ngoài kia, nắng chiều đổ xuống mái nhà tranh cũ kỹ, nhưng ấm áp lạ thường.
Có những gia đình không được tạo nên từ máu mủ, mà từ sự hy sinh.
Và có những người mẹ, không sinh ra con – nhưng đã nuôi con thành người.