Người anh đi Nhật xuất khẩu lao động quần quật ngày đêm, gửi từng đồng về để nhờ gia đình mua miếng đất 1 tỷ làm vốn lập nghiệp, nhưng khi giá đất lên hơn 2 tỷ đồng thì người nhà thản nhiên bảo: “Nhà mình có mua đâu”.

Tôi từng chứng kiến câu chuyện xảy ra như vậy ngay trong một gia đình họ hàng của tôi.

Ai cũng biết là họ có mua đất, nhưng sau khi người em trai lấy vợ, bố mẹ đã “cho” miếng đất đó để ra riêng. Khi người anh từ phương xa trở về thì gia đình bảo tiền đem gửi tiết kiệm chứ không mua đất. Uất ức nhưng anh cũng không biết làm gì hơn, đòi lại tiền để có vốn làm ăn thì người nhà lần lữa không chịu đưa.

Ngoài ra, tôi còn có thêm đứa cháu tốt nghiệp lớp 12, rồi đi xuất khẩu lao động, gói ghém từng đồng gửi về. Những tháng không gửi tiền về do chờ tỷ giá khá hơn, kiếm chút đỉnh đồng lời thì người nhà nằng nặc, thắc mắc liên tục. Nhưng tiền gửi về lại bị bốc hơi vào những cuộc tiêu pha vô tội vạ của chính người thân.

Nhiều người Việt đi làm ăn xa, đặc biệt là ở Nhật, Hàn, Đài Loan, gửi tiền về nhờ bố mẹ hoặc anh chị đứng tên hộ khi mua đất, mua nhà, mở tài khoản. Họ nghĩ cùng huyết thống thì sẽ an tâm nhưng khi trở về, vỡ lẽ ra thì chỉ biết ức uất.

Ai cũng hỏi “Sao không tự mình quản lý tiền? Sao gửi về làm gì?”. Nhưng những người hỏi câu ấy thường không sống trong hoàn cảnh của họ. Phần lớn lao động đi nước ngoài là nhờ gia đình vay mượn tiền học phí, môi giới. Trả lại khoản nợ đó là lẽ hiển nhiên.

Gửi tiền cho bố mẹ cũng là lẽ hiển nhiên, bởi đó là đạo hiếu, là trách nhiệm. Cái sai không nằm ở việc người ở xa gửi tiền về, mà nằm ở cách người thân bất tín: Khoản nào cho là cho, khoản nào giữ dùm là giữ dùm, khoản nào nhờ đầu tư, mua dùm tài sản giá trị thì phải làm đúng như vậy.

Chúng ta đã quen với suy nghĩ “để bố mẹ đứng tên cho an toàn”, nhưng một khi giá trị tài sản tăng nhanh, “những đứa em, ông anh, bà chị” ở nhà “còn khổ lắm” thì câu chuyện lại chuyển sang bi kịch.

Khi chưa thể về nước, hãy tự đứng tên những gì thuộc về mình, với tài khoản riêng. Tài khoản ngân hàng quốc tế, gửi tiết kiệm dù lãi không cao nhưng vẫn an toàn.

Không ai mong muốn nghi ngờ chính người ruột thịt. Nhưng mình phải tự biết thương mình. Mình đã đánh đổi tuổi trẻ, sức khỏe, thậm chí là sự cô đơn nơi xứ người để đổi lấy tương lai đỡ cơ cực hơn thì chính mình phải có trách nhiệm với điều ấy.